Wie mij een beetje kent weet dat ik graag en fanatiek sport. Dat fanatiek voeg ik er met plezier aan toe. Fietsen, spinnen, hardlopen en zelfs een beetje zwemmen. Wie mij nog beter kent weet ik dat daarbij graag een uitdaging aanga. Ik hou van mooie resultaten en winnen.
Zondag nog. Fietste ik samen met oud-collega Dirk-Jan op Zwift, een virtueel fietsprogramma. Dat werd natuurlijk al snel fietsen tegen in plaats van fietsen met. Hijgend en zwetend op zolder zitten om maar een paar seconden eerder boven te zijn in Watopia. Het is maar hoe je succes definieert natuurlijk.
Een tijdje geleden stuitte ik op het fenomeen groei mindset. Het eerste wat me opviel was dat volgens dit concept een overmatige focus op resultaten en prestaties belemmerend kan werken voor leren en ontwikkelen. En dus in de toekomst nog betere resultaten en prestaties halen. In mijn ogen een fascinerende paradox. Hier wilde ik meer van weten. Het aantal artikelen over het onderwerp bleek gigantisch. Terugkerend leidmotief: een groei mindset moet! Ik stelde mijzelf de vraag: is dat wel zo?
Door op deze manier uit te zoomen, kwam ik tot een realisatie: ongemerkt en misschien ook wel onbedoeld hebben we met elkaar de fixed mindset ‘foutgemaakt’.
Wat is de groei mindset?
Voor het ontstaan van het begrip moeten we naar Carol Dweck. Zij kwam erachter dat de manier van denken van succesvolle mensen verschilt ten opzichte van minder succesvolle mensen. Dweck ontdekte daarbij twee mindsetvormen. De groei mindset en de fixed mindset. Bestaande uit overtuigingen over de herkomst van je vermogens. Ontstaan tijdens je opvoeding en de boodschappen die je daar mee kreeg van ouders, leraren en anderen in je omgeving.
Mensen met een fixed mindset geloven dat intelligentie, talenten en karakter aangeboren zijn en niet kunnen worden ontwikkeld. Ze willen het beeld over zichzelf in stand houden en gaan corrigerende feedback, uitdagingen en veranderingen het liefst uit de weg. Ze haken relatief snel af als iets niet direct lukt, want stel je voor dat het misgaat.
Personen met een growth mindset gaan er vanuit dat je je capaciteiten kunt veranderen door te leren en te groeien. Om die groei te realiseren zoeken ze uitdagingen op. Feedback of kritiek gebruiken ze om zichzelf te verbeteren. Ze zijn bereid om hard te werken, dat is immers essentieel om iets te bereiken.
Ok. Als je nu naar deze beschrijvingen kijkt, waar herken je jezelf dan?
Misverstanden over de groei mindset
De vraag die ik net stelde. Wat was je antwoord? Ik zie mezelf in beide terug. En als jij eerlijk antwoord geeft, geldt dat waarschijnlijk ook voor jou. Het is namelijk niet zo dat je (altijd) het ene of andere bent (helemaal), en dat dit onveranderbaar is. Dat is dan weer fixed mindset denken. Mijn punt: het gaat om een polariteiten die beiden aanwezig zijn op een continuüm. En het is ook goed mogelijk dat je ten aanzien van het ene onderwerp een groei mindset hanteert en dat ten aanzien van een ander onderwerp een meer statische overtuiging overheerst.
De growth mindset-theorie wordt vaak verkeerd voorgesteld, als een middel om ongemotiveerde mensen te motiveren. ‘Als je maar harder probeert, dan zal het vast wel lukken.’ Het gaat echter niet om het leveren van inspanning, maar om nieuwe dingen uitproberen, vallen, opstaan en daarvan leren. Anders gezegd: meer zelfvertrouwen of harder je best doen leidt niet tot een groei mindset. Toch zie ik in de praktijk dat veel interventies zich richten op het in beweging komen, en minder op de reflectie. Maar wat heb je aan doorzetten als je op een dood spoor zit?
Wat valt jou dan op na deze introductie van het onderwerp? Juist! De fixed mindset komt er niet best af. Daar wil je niet zijn toch? Groei mindset moet. Do or die zoiets! De rebel in mij werd wakker en vroeg zich; Hoe zit dit eigenlijk? Wat is er eigenlijk mis met de fixed mindset?
De fixed mindset als vijand
Niks mis met het maken van onderscheid. Man, vrouw. Zwart, wit. Licht, donker. Groot, klein. Inspanning, ontspanning. Niet moeilijk om dit rijtje uit te breiden. Onderscheidingen maken is onderdeel van ons bewustzijn. En toch: wat nu als deze schijnbare tegenstellingen geen reëel onderscheid vormen? Wat nu als in feite de groei mindset niet zonder de fixed mindset kan? Ze in feite één zijn en elkaar nodig hebben?
Met de groei mindset is op zichzelf niks mis. Het is activerend, geeft richting, beweging, energie, helderheid. De denkfout, wat mij betreft, ligt in het demoniseren van de fixed mindset en de fixatie op de groei mindset. Het plaatje hierboven suggereert het al. Groen is goed, rood is fout. We hebben de fixed mindset tot vijand gemaakt. Of niet soms?
Precies dit wekt het tegenovergestelde op van wat je wilt bereiken met de groei mindset. In plaats van beweging ontstaat weerstand.
Pendel tussen fixed en groei mindset
Elk voordeel hep z’n nadeel (en omgekeerd). Het is een bekende uitspraak van een Amsterdamse wijsgeer die ook hier van toepassing is.
Met een fixed mindset alleen kom je misschien niet van de plaats, maar het zorgt wel voor ankering en een stabiele basis. Zonder ankering en erkenning voor wat er nu al is, leidt het blind najagen van groei en geluk, niet zelden tot een staat van permanente onrust en frustratie.
Hoe zou je nu als individu (of organisatie) het beste van beide werelden kunnen krijgen?
Het abstracte antwoord: beweeg in de positieve aspecten van beide polen. Een tikje concreter wordt het met behulp van de polarity map van Barry Johnson:
- Ga bewust na waar je zit op het continuüm tussen fixed en groei mindset
- Definieer de positieve stappen die je kunt nemen vanuit zowel de fixed als de groei mindset en start
- Schrijf voor jezelf waarschuwingssignalen op die horen bij beide mindsets.
- Evalueer jezelf regelmatig aan de hand van deze signalen en herpositioneer je zelf als voelt dat je teveel in de greep komt van de nadelen van de ene pool
- Stuur bij richting de positieve aspecten van de andere mindset
Op deze wijze pendel je heen en weer tussen beide mindsets, pik je de voordelen mee van beide en ontstaat gerichte beweging en ontwikkeling. En was het hier niet om begonnen?
